Wzór dla młodych Polaków

(Wspóna Sprawa 10)

7 marca 2014 r. przypada 95 rocznica jego śmierci. Mając 18 lat w sierpniu 1914 r. dowodził kompanią Legionów. Uczestniczył w wielu bojach Pierwszej Brygady, także najkrwawszych pod Krzywopłotami i Łowczówkiem. Pomimo młodego wieku był niezwykle odważnym żołnierzem i jednym z najbardziej utalentowanych oficerów. Był ulubieńcem Józefa Piłsudskiego, powierzano mu najtrudniejsze odcinki walki. Stał się legendą, opowiadano o jego wręcz nadprzyrodzonych zdolnościach dowódczych. Ówczesny historyk pisał: „w ogniu był w swoim żywiole, porywał wszystkich, działał jak grom.”

Nie zapominał też o nauce. Między bitwami nauczył się biegle francuskiego i przestudiował filozofów Kanta, Nietzschego i Spinozę. Uczył żołnierzy-analfabetów i prowadził klub sportowy. Podczas urlopu w 1915 roku zdał maturę w Wadowicach. Na przełomie 1918-1919 brał udział w odsieczy Lwowa. Na froncie ukraińskim wygrał szereg bitew, co zadecydowało o nominacji na podpułkownika. Mając 22 lata został komendantem Polskiej Organizacji Wojskowej w Kijowie. Nocą z 6 na 7 marca 1919 roku dowodził udanym atakiem na miasteczko Torczyn zajęte przez ukraińskich nacjonalistów. Został ciężko ranny, po kilku godzinach zmarł z upływu krwi. Miał 25 lat. Jak mawiali Rzymianie, tylko wybrańcy bogów umierają młodo. Pośmiertnie został mianowany pułkownikiem i odznaczony Virtuti Militari. W czasie pogrzebu złożono wieniec z napisem "Memu dzielnemu chłopcu - Józef Piłsudski".

W wolnej Polsce pisano o nim pieśni, został patronem wielu ulic i obiektów. Jego losami fascynowali się późniejsi żołnierze Szarych Szeregów i Powstania Warszawskiego. Nie trudno się dziwić, że w PRL-u skazano go na zapomnienie, bowiem był wspaniałym wzorem dla młodych Polaków. Zniknął z podręczników, upamiętniające go nazwy ulic zmieniono. Jednak pamięć przetrwała. W połowie lat 80-tych w Stalowej Woli utworzono 1 Niezależną Drużynę Harcerską im. Płk. Leopolda Lisa-Kuli. Potem powstały następne. Jego pomnik odsłonięty w Rzeszowie w 1932 roku i zburzony przez Niemców odbudowano w 1992 roku (fot. obok).