Zbigniew Herbert
Guziki
Tylko guziki nieugięte
przetrwały śmierć świadkowie zbrodni
z głębin wychodzą na powierzchnię
jedyny pomnik na ich grobie
są aby świadczyć Bóg policzy
i ulituje się nad nimi
lecz jak zmartwychstać mają ciałem
kiedy są lepką cząstką ziemi
przeleciał ptak przepływa obłok
upada liść kiełkuje ślaz
i cisza jest na wysokościach
i dymi mgłą katyński las
tylko guziki nieugięte
potężny głos zamilkłych chórów
tylko guziki nieugięte
guziki z płaszczy i mundurów
[Pamięci kapitana Edwarda Herberta]
Wilki
Ponieważ żyli prawem wilka
historia o nich głucho milczy
pozostał po nich w kopnym śniegu
żółtawy mocz i ten ślad wilczy
szybciej niż w plecy strzał zdradziecki
trafiła serce mściwa rozpacz
pili samogon jedli nędzę
tak się starali losom sprostać
już nie zostanie agronomem
,,Ciemny" a ,,Świt" - księgowym
"Marusia" - matką ,,Grom" - poetą
posiwia śnieg ich młode głowy
nie opłakała ich Elektra
nie pogrzebała Antygona
i będą tak przez całą wieczność
w głębokim śniegu wiecznie konać
przegrali dom swój w białym borze
kędy zawiewa sypki śnieg
nie nam żałować - gryzipiórkom -
i gładzić ich zmierzwioną sierść
ponieważ żyli prawem wilka
historia o nich głucho milczy
został na zawsze w dobrym śniegu
żółtawy mocz i ten trop wilczy
Zbigniew Herbert (1924 Lwów -1998 Warszawa) - poeta, eseista, dramaturg, z wykształcenia ekonomista, prawnik i filozof. Jeden z najpoważniejszych polskich pretendentów do Literackiej Nagrody Nobla, laureat wielu innych nagród w Polsce i za granicą. Twórca słynnego cyklu poetyckiego „Pan Cogito”. Jego książki przetłumaczono na 38 języków. Po wprowadzeniu stanu wojennego w 1981 roku wspierał opozycję i publikował w podziemiu. Jego twórczość stała się manifestem wolności i symbolem sprzeciwu wobec komunistycznego reżimu w Polsce. Przemysław Gintrowski komponował muzykę do jego wierszy, które wykonywał osobiście, najczęściej z Jackiem Kaczmarskim. Po 1989 roku uprawiał antykomunistyczną publicystykę w „Tygodniku Solidarność”, domagał się dekomunizacji elit i odtajnienia akt UB, wystosował list do prezydenta Wałęsy w sprawie płk. Kuklińskiego. Krytykował też ustalenia Okrągłego Stołu i życie polityczne III Rzeczypospolitej, a także odpowiedzialne za nie osoby, m.in. Czesława Miłosza i Adama Michnika, co wywołało ataki na Herberta trwające także po jego śmierci. Prezydent Kwaśniewski odznaczył go pośmiertnie Orderem Orła Białego, ale wdowa odmówiła przyjęcia odznaczenia, które odebrała wraz z siostrą poety po 9 latach z rąk prezydenta Kaczyńskiego.